Nguyên nhân và giải pháp cho bài toán người dân không đóng tiền rác ở các đô thị tại Việt Nam
Tại sao người dân, hộ gia đình lại không muốn đóng tiền cho việc thu gom rác? Có một số lý do khiến người dân không muốn đóng tiền cho việc thu gom rác:
- Không tin tưởng: Một số người có thể không tin tưởng vào chương trình thu gom rác, hoặc nghĩ rằng họ không nhận được dịch vụ xứng đáng với số tiền họ phải trả.
- Không được truyền thông đầy đủ: Các loại rác như rác cồng kềnh, rác xây dựng,… chưa được truyền thông rõ ràng, các mức giá cho từng loại khác nhau cũng dễ gây hiểu nhầm. Việc truyền thông phải từ đơn vị thu gom là đơn vị cung cấp dịch vụ và cả UBND cấp xã.
- Tiện lợi: Nếu người dân không phải trả tiền cho dịch vụ thu gom rác, họ có thể sẽ đơn giản hóa việc vứt rác của mình vào thùng rác công cộng, chợ gần nhà, nhà hàng xóm, điểm tập kết,… thay vì phải loại bỏ nó một cách đúng đắn. Điều này có thể dẫn đến việc thùng rác bị quá tải, rác thải và thậm chí cả mối nguy hiểm về sức khỏe.
- Chế tài, xử phạt chưa nhiều: Mặc dù có quy định xử phạt với hành vi xả rác nơi công cộng, … nhưng nhiều địa phương chưa xử phạt nhiều.
- Giá tiền thu gom, vận chuyển, xử lý rác đang gia tăng : Một số địa phương đưa ra yêu cầu người dân phải trả tiền cho dịch vụ thu gom rác, vận chuyển, xử lý để bù đắp ngân sách chi trả. Mặc dù việc thu đúng, thu đủ tiền rác quan trọng đối với môi trường và đô thị, nhưng nó cũng tốn kém để người dân chi trả.
- Khó đóng tiền rác: Trong một số khu vực, một rào cản chính là khó đóng tiền rác. Nhiều người trẻ ít khi có mặt ở gia đình vào giờ hành chánh. Người lớn tuổi thì lại không rành công nghệ hoặc phải đóng tiền theo Ví điện tử hoặc ngân hàng khác với dịch vụ họ có.
- Khó tra cứu tiền rác rõ ràng cho từng loại rác.
Người dân được phép đem rác từ nhà ra thùng rác nơi công cộng không ?
Theo quy định, người dân không được phép vứt rác từ nhà ra nơi công cộng. Rác sinh hoạt cần được đặt trong thùng rác hoặc túi rác chắc chắn để thu gom, và không nên để ra quá sớm trước khi xe thu gom rác tới, vì có thể thu hút chim hay động vật và tạo ra rác. Việc vứt rác bừa bãi ở các không gian công cộng như vỉa hè, đường phố hoặc hệ thống thoát nước ở các khu dân cư có thể bị phạt.
Giải pháp xử phạt cho Hành vi thu gom, thải rác thải trái quy định về bảo vệ môi trường bị xử phạt như sau:
- Phạt tiền từ 500.000 đồng đến 1.000.000 đồng đối với hành vi vứt, thải, bỏ rác thải, đổ nước thải không đúng nơi quy định tại khu chung cư, thương mại, dịch vụ hoặc nơi công cộng.
- Phạt tiền từ 1.000.000 đồng đến 2.000.000 đồng đối với hành vi vứt, thải, bỏ rác thải trên vỉa hè, lòng đường hoặc vào hệ thống thoát nước thải đô thị; đổ nước thải không đúng quy định trên vỉa hè, lòng đường phố; thải bỏ chất thải nhựa phát sinh từ sinh hoạt vào ao hồ, kênh rạch, sông, suối, biển…
Ở Việt Nam, Ủy ban nhân dân cấp xã có thẩm quyền xử lý các vi phạm về môi trường, bao gồm việc vứt rác bừa bãi. UBND cấp xã có thể sử dụng các biện pháp như cảnh cáo, phạt tiền, và thậm chí cấm một số hoạt động nhất định. Tuy nhiên, việc thực thi các quy định này có thể khác nhau tùy thuộc vào từng địa phương.
Nghị định 45/2022/NĐ-CP quy định hộ gia đình, cá nhân không phân loại chất thải rắn sinh hoạt và không sử dụng bao bì chứa chất thải rắn sinh hoạt theo quy định có thể bị phạt tiền từ 500.000 – 1.000.000 đồng. Không phân loại chất thải rắn bị phạt tới 1 triệu đồng
Công ty thu gom rác thải có thể từ chối thu gom rác trong một số trường hợp sau:
- Thời tiết khắc nghiệt: Trong trường hợp thời tiết cực đoan như bão, lũ, tuyết rơi nặng hoặc các sự kiện thời tiết khác có thể gây nguy hiểm cho nhân viên thu gom rác.
- Đình công kéo dài: Trong trường hợp nhân viên thu gom rác tham gia vào cuộc đình công kéo dài, dịch vụ thu gom rác có thể bị gián đoạn.
- Đợt bùng phát bệnh truyền nhiễm: Trong trường hợp có đợt bùng phát bệnh truyền nhiễm, việc thu gom rác có thể bị ảnh hưởng để bảo vệ sức khỏe của nhân viên và cộng đồng.
- Vi phạm hợp đồng: Nếu người dân, chủ nguồn thải vi phạm hợp đồng thu gom rác thì đơn vị thu gom có quyền chối thu gom rác mà không có lý do hợp lý. Ví dụ không đóng tiền rác, nợ tiền rác quá lâu, ….
- Chủ nguồn thải vi phạm Luật và quy định của địa phương: ví dụ như không phân loại rác tại nguồn theo quy định, không có bao bì đúng quy cách,….
Người dân có phải trả tiền khi thu gom rác cồng kềnh, chất thải cồng kềnh không
Có, người dân có thể phải trả tiền khi thu gom rác cồng kềnh hoặc chất thải cồng kềnh. Tuy nhiên, chi phí cụ thể có thể thay đổi tùy thuộc vào các yếu tố như kích thước, trọng lượng và loại chất thải cồng kềnh. Đôi khi, các dịch vụ thu gom rác cồng kềnh có thể được cung cấp miễn phí hoặc với một mức phí nhỏ. Người dân, hộ gia đình, chủ nguồn thải nên liên hệ với cơ quan quản lý rác thải địa phương hoặc công ty thu gom rác của bạn để biết thông tin cụ thể.
Làm thế nào để tìm thông tin đơn vị thu gom rác nhanh nhất tại địa phương ? Để tìm trung tâm thu gom rác trực tuyến ở Việt Nam, bạn có thể thực hiện các bước sau:
Tìm kiếm trên Internet: Sử dụng các công cụ tìm kiếm trực tuyến như Bing hoặc Google để tìm kiếm các trung tâm thu gom rác gần bạn.
Trang web chính thức của thành phố hoặc quận: Truy cập trang web chính thức của thành phố hoặc quận của bạn để tìm thông tin về các trung tâm thu gom rác.
Các diễn đàn trực tuyến và mạng xã hội: Tham gia các diễn đàn trực tuyến và mạng xã hội để hỏi về các trung tâm thu gom rác trong khu vực của bạn.
Ứng dụng di động Grac: Một số thành phố có các ứng dụng di động cung cấp thông tin về việc thu gom rác.
Nếu bạn không chắc về thời gian xe thu gom rác đi qua, hãy hỏi hoặc quan sát cách hàng xóm của bạn làm.
Người dân có bắt buộc phải có hợp đồng thu gom rác thải không
Theo Nghị định số 08/2022/NĐ-CP của Chính phủ Việt Nam, một doanh nghiệp nếu sinh ra chất thải rắn sinh hoạt dưới 300 kg mỗi ngày có thể xử lý chất thải như chất thải hộ gia đình. Tuy nhiên, nếu một doanh nghiệp sinh ra chất thải rắn sinh hoạt 300 kg hoặc nhiều hơn mỗi ngày, họ phải giao nó cho một trong các doanh nghiệp sau:
– Một công ty thu gom và vận chuyển rác được chọn thông qua đấu thầu của chính quyền địa phương.
– Một công ty thu gom đã ký hợp đồng với bất kỳ người vận chuyển rác nào được chọn thông qua đấu thầu của chính quyền địa phương.
– Một công ty thu gom và vận chuyển đã ký hợp đồng với một cơ sở tái sử dụng, tái chế hoặc xử lý chất thải rắn sinh hoạt.
– Một công ty thu gom, vận chuyển và xử lý rác không được chọn bởi bất kỳ chính quyền địa phương nào.
– Một công ty xử lý được chọn thông qua đấu thầu của chính quyền địa phương (miễn là phải đáp ứng các yêu cầu về bảo vệ môi trường trong việc vận chuyển).
– Một cơ sở sản xuất thức ăn hoặc phân bón (đối với rác thực phẩm).
Vì vậy, tùy thuộc vào lượng rác sinh ra và quy định cụ thể của từng khu vực, người dân và doanh nghiệp có thể phải ký hợp đồng với công ty thu gom rác.
Chuyển đổi số rác thải sinh hoạt có giúp cho người dân thải bỏ rác tốt hơn không
Có, việc chuyển đổi số liệu về rác thải sinh hoạt có thể giúp người dân thải bỏ rác tốt hơn. Việc hiểu rõ lượng rác mà mình tạo ra có thể khuyến khích người dân giảm, tái sử dụng và tái chế rác thải. Điều này không chỉ giúp giảm lượng rác được gửi đến các bãi rác và lò đốt, mà còn giúp bảo vệ tài nguyên thiên nhiên như gỗ, nước và khoáng sản, ngăn chặn ô nhiễm và giảm lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính. Tuy nhiên, việc này cũng đòi hỏi sự thay đổi về thói quen và nhận thức của người dân.
Chuyển đổi số liệu về rác thải sinh hoạt giúp công ty thu gom rác quản lý rác thải một cách hiệu quả hơn. Dưới đây là một số cách mà chuyển đổi số liệu có thể hỗ trợ:
- Hiểu rõ lượng rác: Việc nắm bắt được lượng rác thực tế mà mỗi hộ gia đình hoặc cộng đồng tạo ra giúp công ty thu gom rác lên kế hoạch và phân bổ nguồn lực một cách hiệu quả.
- Tra cứu tiền rác nhanh chóng: https://grac.vn/tra-cuu Grac giúp tra cứu dễ dàng hơn
- Phân loại rác: Việc biết được loại rác cụ thể giúp công ty thu gom rác xác định được phương pháp thu gom và xử lý phù hợp.
- Tối ưu hóa quy trình thu gom rác: Dựa vào số liệu, công ty thu gom rác có thể tìm ra những điểm không hiệu quả trong quy trình thu gom rác và tìm cách cải thiện.
- Giảm thiểu rác thải: Việc hiểu rõ lượng và loại rác thải giúp công ty thu gom rác khuyến nghị người dân giảm, tái sử dụng và tái chế rác thải.
- Đánh giá hiệu quả của các chương trình quản lý rác: Số liệu giúp công ty thu gom rác đánh giá hiệu quả của các chương trình quản lý rác và đưa ra các biện pháp cải tiến.
- Xây dựng kế hoạch dài hạn: Dựa vào số liệu, công ty thu gom rác có thể xây dựng kế hoạch dài hạn cho việc quản lý rác thải.
Tuy nhiên, cần lưu ý rằng việc áp dụng công nghệ thông tin vào quản lý rác thải sinh hoạt còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm nhưng không giới hạn ở quy định pháp luật, nguồn lực và sự chấp nhận của cộng đồng.
Có một số giải pháp để khuyến khích người dân đóng tiền rác đầy đủ tại Việt Nam:
- Chính sách “Trả theo khối lượng rác thải”: Đây là một chính sách mà người dân phải trả tiền cho mỗi túi rác mà họ vứt đi. Chính sách này còn được gọi là giá cả biến đổi hoặc trả theo lượng rác thải. Nhiều thành phố và thị trấn trên thế giới, bao gồm hơn 7.000 địa phương ở Hoa Kỳ, đã áp dụng các chính sách quản lý rác thải theo phương pháp này.
- Quản lý công nợ qua phần mềm: phần mềm Grac sẽ hỗ trợ các khách hàng quản lý thanh toán và công nợ.
- Thanh toán qua nhiều kênh khác nhau: Công ty Grac đã có thể hỗ trợ khách hàng và đơn vị thu gom thanh toán qua 34 ngân hàng, quầy giao dịch, cửa hàng tiện lợi và các ví điện tử như Zalo pay, Momo, Grab,….
- Giảm lượng rác thải: Một khi các hộ gia đình bắt đầu trả tiền trực tiếp cho dịch vụ thu gom rác, họ có xu hướng giảm nhanh chóng lượng rác mà họ vứt đi. Ví dụ, ở Massachusetts, các thị trấn áp dụng hệ thống “Trả theo khối lượng rác thải” đã tạo ra trung bình 1.239 pounds rác mỗi hộ gia đình vào năm 2020, so với 1.756 pounds mỗi hộ gia đình ở các thị trấn không sử dụng phương pháp này – giảm 30%.
- Tái chế và ủ rác: Việc chuyển đổi số liệu rác thải sinh hoạt có thể khuyến khích người dân tham gia vào các chương trình tái chế và ủ rác.
- Giáo dục cộng đồng: Việc giáo dục cộng đồng về tầm quan trọng của việc quản lý rác thải có thể giúp khuyến khích người dân đóng tiền rác.
Phần mềm Grac và ứng dụng Grac đều là những sản phẩm của công ty công nghệ Grac, nhưng chúng có những mục tiêu và chức năng khác nhau:
- Có tính phí – Phần mềm Grac (SaaS ERP software): Phần mềm này nhằm mục tiêu hoàn thiện quá trình chuyển đổi số cho thành phố Hồ Chí Minh vào năm 2023 và cho cả Việt Nam vào năm 2025. Phần mềm giúp thay đổi phương pháp quản lý trong lĩnh vực quản lý rác thải của các công ty thu gom rác. Nó giúp quản lý và kiểm tra các hoạt động, tiết kiệm thời gian và tiền bạc.
- Miễn Phí – Ứng dụng Grac (App Grac): Ứng dụng này hướng dẫn người dân vứt rác đúng cách, phân loại rác theo quy định. Người dùng có thể tra cứu mã khách hàng để thanh toán tiền rác trực tuyến thông qua các ví điện tử như Momo, các ngân hàng. Ứng dụng Grac thay đổi nhận thức và thay đổi hành vi sử dụng và vứt rác có trách nhiệm với môi trường. Mọi người phải vứt rác, vì vậy càng nhiều người sử dụng ứng dụng Grac, càng nhiều người có thể thay đổi lối sống xanh và yêu môi trường trong các hoạt động hàng ngày của họ.
Tóm lại, cả hai đều giúp cải thiện quản lý rác thải, nhưng phần mềm Grac tập trung vào quản lý rác thải từ góc độ của các cơ quan quản lý và công ty thu gom rác, trong khi ứng dụng Grac tập trung vào việc hướng dẫn người dân vứt rác một cách có trách nhiệm.
