Người thu gom rác phi chính thức có điều kiện làm việc như thế nào ?
Người thu gom rác phi chính thức, đa số là phụ nữ, đóng một vai trò quan trọng trong hệ thống phân loại và thu gom rác thải nhựa tại Việt Nam. Tuy nhiên, điều kiện làm việc của họ thường không được đảm bảo.
Ứng dụng Grac đã thực hiện các hoạt động huấn luyện và truyền thông đến người lao động thu gom rác phi chính thức, giúp họ nắm bắt các thông tin về việc đảm bảo điều kiện vệ sinh, an toàn lao động, và hỗ trợ thiết bị bảo hộ trong quá trình thu gom rác thải nhựa và rác tái chế. Điều này giúp cải thiện sức khỏe và nâng cao điều kiện sống cho người lao động.
So sánh người thu gom rác phi chính thức và chính thức
Người thu gom rác phi chính thức và chính thức đều đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý rác thải. Tuy nhiên, có một số khác biệt giữa hai nhóm này:
1. Vai trò trong hệ thống quản lý rác thải: Người thu gom rác phi chính thức đóng vai trò nòng cốt trong hệ thống quản lý chất thải rắn ở Việt Nam, vì ước tính hơn 30% lượng chất thải được thu gom thông qua kênh này. Họ thường thu gom các loại vật liệu có thể tái chế như giấy, kim loại, chai nhựa từ những bãi rác hoặc mua lại từ nhà dân, cửa hiệu, rồi bán cho các cơ sở thu mua. Ngược lại, người thu gom rác chính thức thường làm việc cho các cơ quan quản lý rác thải của chính phủ hoặc các công ty tư nhân, và họ thường thu gom rác thải theo lịch trình và khu vực được chỉ định.
2. Điều kiện làm việc: Người thu gom rác phi chính thức thường làm việc trong điều kiện khó khăn hơn so với người thu gom rác chính thức. Họ thường phải làm việc ngoài trời, trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt, và họ có ít hoặc không có trang thiết bị bảo hộ lao động. Ngược lại, người thu gom rác chính thức thường được trang bị đầy đủ trang thiết bị bảo hộ lao động và họ thường làm việc trong môi trường được kiểm soát hơn.
3. Mức thu nhập: Người thu gom rác phi chính thức thường có mức thu nhập thấp hơn so với người thu gom rác chính thức¹. Họ thường phụ thuộc vào số lượng và loại rác thải mà họ thu gom để kiếm sống. Ngược lại, người thu gom rác chính thức thường nhận được mức lương cố định từ công ty hoặc cơ quan mà họ làm việc.
Vai trò của người thu gom rác phi chính thức tức là lực lượng thu gom rác dân lập hoặc người thu mua ve chai đồng nát như thế nào ?
Người thu gom ve chai, thường được gọi là lực lượng thu gom rác thải phi chính thức, đóng một vai trò quan trọng trong việc quản lý chất thải rắn tại Việt Nam. Họ thường thu gom các loại vật liệu có thể tái chế như giấy, nhựa, kim loại từ chất thải phát sinh từ hộ gia đình hay các trường học, công sở, cửa hiệu và thậm chí là cả những bãi tập kết rác. Nhóm thu gom rác thải phi chính thức này đang âm thầm góp công sức phân loại rác và đưa rác trở thành đầu vào cho sản xuất.
Theo bà Trâm Nguyễn, Điều phối Mạng lưới kinh tế tuần hoàn thuộc tổ chức WasteAid, vai trò của người thu gom đồng nát, ve chai ngày càng quan trọng trong việc giữ gìn vệ sinh môi trường cũng như thúc đẩy mô hình kinh tế tuần hoàn².
Tuy nhiên, công việc của họ thường bị coi là lao động tự phát, với mức thu nhập không đảm bảo, không được trang bị dụng cụ bảo hộ lao động hay đào tạo, tập huấn kỹ năng. Một nghiên cứu của Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) tại thành phố Đà Nẵng cũng chỉ ra, nhiều người thu gom rác phi chính thức cảm thấy “bị bỏ rơi” trong tình cảnh khó khăn bởi đại dịch Covid-19, khi không nằm trong nhóm được hưởng chính sách hỗ trợ của Nhà nước.
Ứng dụng Grac hỗ trợ người thu gom rác phi chính thức bằng cách tạo ra một mô hình quản lý rác thải thông minh, giúp số hóa mạng lưới thu gom rác thải sinh hoạt và thanh toán online. Cụ thể, Grac giúp thúc đẩy việc phân loại rác tại nguồn, giúp giảm lượng rác thải cần xử lý và giảm lượng rác thải chôn lấp. Ngoài ra, Grac còn kết nối người dân với các vựa ve chai, giúp tăng hiệu quả trong việc thu gom và tái chế rác thải nhựa. Điều này góp phần giảm lượng rác thải nhựa thải ra môi trường, giảm phát thải khí nhà kính và bảo vệ môi trường.
Grac cũng giúp tạo thêm thu nhập cho người thu gom rác phi chính thức bằng cách kết nối họ với các vựa ve chai. Điều này giúp giảm các chi phí vận hành cho người thu gom rác, thu gom phế liệu. Ngoài ra, Grac còn giúp tạo thêm nguồn thu nhập từ việc bán phân compost.
Ngoài ra, Grac còn hỗ trợ cho các cơ quan quản lý Nhà nước có đầy đủ các dữ liệu để phân tích, hoạch định các chiến lược giảm thiểu rác thải cũng như phân loại rác tại nguồn. Việc này giúp nâng cao công tác quản lý nhà nước và thúc đẩy việc thực hiện nền kinh tế tuần hoàn.
