Nhân viên Công ty TNHH Một thành viên Dịch vụ công cộng TP Thủ Đức dán tem nhận diện lên xe thu gom rác công cộng.
TP.HCM đang nỗ lực thúc đẩy chuyển đổi số trong công tác thu gom, xử lý và quản lý khối lượng lớn chất thải rắn sinh hoạt thải ra hàng ngày.
Nhiều chuyên gia cho rằng, việc ứng dụng các công nghệ tiên tiến của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 trong thu gom, xử lý và quản lý rác thải được coi là giải pháp tối ưu nhằm nâng cấp mô hình quản lý rác thải của thành phố, nâng cao hiệu quả quản lý rác thải sinh hoạt, tiết kiệm chi phí vận hành.
Thành phố phát sinh khoảng 9.700 tấn chất thải rắn mỗi ngày với thành phần, đặc tính phức tạp, gây áp lực lớn cho các đơn vị quản lý, thu gom, vận chuyển và xử lý rác thải sinh hoạt.
Những bất cập trong cách quản lý rác thải sinh hoạt truyền thống
Lượng rác thải sinh hoạt tại thành phố mỗi năm tăng từ 6 đến 10%, chưa kể lượng lớn rác thải sinh hoạt được đổ trái phép.
Vì vậy, việc thu gom lượng rác thải ngày càng lớn tạo ra nhiều thách thức cho người dân và các dịch vụ thu gom liên quan đến xử lý rác thải trên địa bàn thành phố.
Khoảng 60% việc thu gom rác được thực hiện bởi những người thu gom rác tư nhân và phần còn lại do các công ty dịch vụ công cộng trong thành phố thực hiện.
Các đơn vị thu gom rác tư nhân gồm 162 công ty, 17 hợp tác xã, 2 công đoàn và hơn 2.120 tổ thu gom rác do người dân thành lập, chủ yếu thu gom rác từ các hộ gia đình và các nguồn rác nhỏ trong ngõ hẻm.
Trong khi đó, Công ty TNHH MTV Môi trường đô thị TP.HCM và 22 công ty dịch vụ công cộng cấp huyện hoạt động trên địa bàn quận chịu trách nhiệm thu gom rác thải tập trung tại các điểm thu gom rác dọc đường phố và các địa điểm công cộng.
Điều đó dẫn đến thiếu đồng bộ trong công tác thu gom, vận chuyển rác thải trên địa bàn thành phố, ảnh hưởng đến chất lượng môi trường.
Theo ông Nguyễn Trọng Minh, Giám đốc Công ty Cổ phần Công nghệ GRAC, cách quản lý chất thải rắn truyền thống vẫn còn nhiều hạn chế, vướng mắc.
Các đơn vị thu gom rác thải chủ yếu sử dụng sổ sách hoặc excel để quản lý dữ liệu, có thể dẫn đến mất mát dữ liệu và khó phục hồi được.
Việc báo cáo số liệu theo cách truyền thống này còn khiến nhân viên của họ mất thời gian và khó chuyển giao công việc giữa các nhân viên.
Các đơn vị cũng không thể kiểm soát hoàn toàn hiệu suất làm việc của công nhân vệ sinh cũng như đo lường sự hài lòng của người dân.
Việc thu phí bằng dịch vụ thu gom rác thải chủ yếu được thực hiện tận nơi, đòi hỏi nhiều nhân lực và thời gian.
Về nguyên tắc, việc thu gom, xử lý rác thải cần có sự tham gia của ba bên: hộ gia đình, đơn vị thu gom rác và cơ quan quản lý nhà nước. Tuy nhiên, hiện nay người dân chưa có kênh thông tin thuận tiện để kết nối với chính quyền và các cơ quan chức năng về các vấn đề liên quan đến dịch vụ thu gom rác thải.
Mọi vấn đề phát sinh sẽ được giải quyết chủ yếu theo hợp đồng dịch vụ được ký kết giữa hộ gia đình và đơn vị thu gom rác thải. Vai trò của cơ quan chính phủ chưa rõ ràng.
Điều đó khiến công tác quản lý vệ sinh môi trường của các cơ quan nhà nước ở địa phương chưa đạt hiệu quả như mong muốn.
Cán bộ, chuyên gia phụ trách môi trường tại quận Bình Chánh, TP.HCM tham dự khóa đào tạo sử dụng ứng dụng Grac để số hóa quản lý rác thải.
Số hóa dữ liệu quản lý chất thải
Nguyễn Trọng Minh cho biết, việc ứng dụng phần mềm quản lý chất thải và số hóa dữ liệu sẽ là phương án khả thi giúp cán bộ công chức cấp phường, xã quản lý chất thải hiệu quả và dễ dàng hơn.
Ứng dụng ‘Grac’ do công ty của ông phát triển trên hai nền tảng, bao gồm web dành cho chính quyền và di động dành cho người dân, đang được những người thu gom rác thải trong thành phố sử dụng để số hóa việc quản lý rác thải.
Người dùng có thể tải và cài đặt ứng dụng này trên thiết bị iOS hoặc Android để tương tác với các dịch vụ xử lý rác thải của ứng dụng như đăng ký thu gom rác, nộp phí và giám sát lộ trình xe chở rác.
“Việc sử dụng ứng dụng giúp các đơn vị thu gom rác thải, hợp tác xã tiết kiệm chi phí vận chuyển và hỗ trợ người dân phân loại rác thải chính xác”, ông Minh nói.
Với thị trường rác thải trực tuyến, ứng dụng cho phép các đại lý phế liệu và chủ sở hữu rác thải kết nối. Người bán rác có thể chụp ảnh các sản phẩm họ muốn bán, chẳng hạn như giấy và nhựa, rồi đăng hình ảnh lên ứng dụng.
Người dùng có thể gọi cho các đại lý phế liệu để thu gom rác thải, tặng rác cho người nghèo và thanh toán trực tuyến cho các dịch vụ thu gom rác thải.
Người kinh doanh phế liệu nhận thông tin từ người bán rồi di chuyển đến khu vực có người bán. Hai bên đàm phán giá cả và thực hiện giao dịch.
Chủ sở hữu rác thải có thể đăng thông tin về những món đồ cũ mà họ có và muốn quyên góp.
Người dân cũng có thể gửi khiếu nại liên quan đến dịch vụ thu gom rác thải trực tiếp đến UBND phường và đơn vị thu gom rác thải thông qua ứng dụng.
Minh cho biết, công ty anh đang làm việc với chính quyền các quận, huyện trong thành phố để tổ chức lớp tập huấn cách sử dụng ứng dụng Grac cho cán bộ, chuyên gia phụ trách môi trường.
Ứng dụng đang được các quận Gò Vấp, Bình Thạnh, Bình Chánh, 3, 4 và phường Tân Định của quận 1 sử dụng. Các quận khác và thành phố Thủ Đức đang triển khai số hóa dữ liệu để toàn thành phố hoàn tất chuyển đổi số cho thu gom và quản lý rác thải sinh hoạt vào cuối năm nay.
Minh cho biết: “Dự kiến nó sẽ được sử dụng rộng rãi không chỉ bởi chính quyền địa phương và những người thu gom rác thải mà còn cả người dân vào năm tới”.
Ông cho biết, công ty sẽ tiếp tục phối hợp với các quận, huyện để thực hiện chuyển đổi số trong quản lý từng loại chất thải cụ thể như rác thải nhựa, rác cồng kềnh, rác tái chế và rác thải thải trái phép.
Ông Huỳnh Minh Nhựt, Tổng giám đốc Công ty TNHH Môi trường đô thị TP.HCM (CITENCO), cho biết công ty ông có 265 phương tiện thu gom, vận chuyển rác thải được theo dõi bằng thiết bị định vị toàn cầu (GPS).
Ông cho biết, công ty đã phát triển một ứng dụng di động nội bộ để quản lý tốt hơn xe chở rác tại các trạm trung chuyển rác, đồng thời kiểm tra và xác nhận thông tin của tài xế xe tải.
Xây dựng hệ thống quản lý giám sát việc thu gom, vận chuyển rác thải tại từng trạm trung chuyển rác thải bao gồm đầu đọc thẻ, camera giám sát, hệ thống cân chìm; hệ thống cơ sở dữ liệu quản lý theo từng loại chất thải cụ thể như rác thải sinh hoạt, rác thải công nghiệp, rác thải y tế.
Ông nói, nó sử dụng Google Forms để liên tục cập nhật các báo cáo của nhân viên.
Công ty phối hợp với Sở Tài nguyên và Môi trường thành phố và Công ty TNHH một thành viên Dịch vụ công cộng Thành phố Thủ Đức triển khai dán tem logo để nhận diện xe thu gom rác công cộng được phép vào trạm trung chuyển rác thải của địa phương.
Mô hình này giúp TP Thủ Đức kiểm soát từ xa các thông tin về số chuyến đi, khối lượng thu gom rác, biển số đăng ký, loại xe; cũng như ngăn chặn việc đổ trái phép rác thải sinh hoạt từ các địa phương khác vào. — VNS
