Tại sao Phân loại rác thành công ở TPHCM
Theo quy định của Luật Bảo vệ môi trường 2020, chất thải rắn sinh hoạt phải được phân loại theo các nhóm chính, bao gồm:
- Chất thải rắn có khả năng tái sử dụng, tái chế: Là những chất thải có thể được sử dụng lại hoặc chuyển đổi thành nguyên liệu mới, như nhựa, kim loại, giấy, vải, gỗ, thủy tinh…
- Chất thải thực phẩm: Là những chất thải hữu cơ dễ phân hủy, như phần thức ăn dư thừa, rau củ quả không còn sử dụng, cỏ cây, hoa lá, bã trà, giấy ăn…
- Chất thải rắn sinh hoạt khác: Là những chất thải không thuộc hai nhóm trên, như cao su, tấm xốp, đồng hồ, băng keo, đĩa CD…
- Các nhóm nhỏ hơn: chất thải rắn cồng kềnh, chất thải rắn nguy hại,.. do UBND địa phương quy định tùy thuộc vào đặc thù, công nghệ xử lý, mô hình thu gom,…
Việc phân loại rác thải tại nguồn là bắt buộc đối với mọi cá nhân và hộ gia đình, nhằm giảm thiểu lượng rác thải phải chôn lấp, tiết kiệm kinh phí và tài nguyên đất, kéo dài tuổi thọ các bãi chôn lấp, tận dụng được chất thải hữu cơ để sản xuất phân bón, năng lượng tái tạo, giảm phát thải khí nhà kính, bảo tồn năng lượng. Ngoài ra, việc phân loại rác thải tại nguồn còn giúp nâng cao ý thức và trách nhiệm của người dân và tổ chức đối với việc quản lý rác thải, thực hiện nguyên tắc “người gây ô nhiễm phải trả tiền”, tuân thủ quy định của pháp luật.
Bài viết này dùng từ “rác thải = rác = chất thải rắn sinh hoạt” để dễ hiểu và truyền thông cho người dân.
Phân loại rác thành công ở TPHCM phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau, như mức độ thực hiện của người dân, cơ quan quản lý và các đơn vị thu gom, vận chuyển, xử lý rác thải, cũng như các tiêu chí đánh giá như lượng rác thải giảm đi, lượng rác thải tái sử dụng, tái chế, tạo ra năng lượng tái tạo, phân bón, giảm ô nhiễm môi trường, tiết kiệm kinh phí và tài nguyên đất… Một số nguyên nhân chung cho việc phân loại rác thành công ở TPHCM, như sau:
- Nguyên nhân 1: Có sự thay đổi quy định về phân loại rác tại nguồn. Theo Quyết định 09/2021/QĐ-UBND của UBND TP.HCM, từ tháng 5/2021, người dân thành phố sẽ thực hiện phân loại chất thải rắn sinh hoạt (CTRSH) thành 2 loại thay vì 3 loại như trước kia. Quy định mới này nhận được sự đồng tình ủng hộ của người dân, cơ quan quản lý và các đơn vị thu gom, xử lý CTRSH, vì nó dễ thực hiện và đem lại nhiều tiện ích.
- Nguyên nhân 2: Có sự đầu tư và ứng dụng công nghệ cao trong quá trình thu gom, vận chuyển và xử lý rác thải. TPHCM đã triển khai nhiều dự án và chương trình sử dụng các thiết bị và phần mềm hiện đại để quản lý và xử lý rác thải, như máy tái chế rác thực phẩm, bể biogas, máy ép cục rác, xe tải thông minh, phần mềm quản lý đô thị, đô thị thông minh… Các công nghệ này giúp tăng hiệu quả và an toàn trong quá trình xử lý rác thải, đồng bộ dữ liệu, tạo ra các sản phẩm có ích từ rác thải, giảm phát thải khí nhà kính, tạo ra năng lượng tái tạo và đa dạng hóa nguồn năng lượng.
- Nguyên nhân 3: Có sự tuyên truyền và nâng cao ý thức của người dân về việc phân loại rác tại nguồn. TPHCM đã tổ chức nhiều hoạt động tuyên truyền và giáo dục về việc phân loại rác tại nguồn, như phát tờ rơi, treo biển báo, tổ chức cuộc thi, hội thảo, hội nghị, trao đổi trực tuyến, phát sóng trên các phương tiện truyền thông… Các hoạt động này giúp người dân hiểu được lợi ích và trách nhiệm của việc phân loại rác tại nguồn, cũng như cách thực hiện đúng quy định của pháp luật.
Trong phân loại rác tại nguồn của TPHCM thì rác thải tái chế dễ giải quyết nhất vì được thu gom bởi hệ thống thu gom chính thức, và mạng lưới ve chai phí chính thức. Tuy nhiên rác thải thực phẩm là bài toán khó đối với TP.HCM và tất cả các địa phương khác.
Phân loại rác thải thực phẩm là khó nhất tại sao ? Phân loại rác thải thực phẩm là một việc khó nhất trong quá trình phân loại rác thải tại nguồn, vì nhiều lý do sau đây:
– Rác thải thực phẩm là một loại rác hữu cơ dễ phân hủy, có khối lượng và thể tích lớn, nặng và ướt, gây khó khăn cho việc vận chuyển và lưu trữ.
– Rác thải thực phẩm dễ bị thối rữa, sinh ra mùi hôi thối, côn trùng và vi khuẩn, gây ô nhiễm môi trường và ảnh hưởng đến sức khỏe của người dân.
– Rác thải thực phẩm có thành phần hóa học phức tạp, khó kiểm soát và xử lý, đặc biệt là các chất thải nguy hại như dầu mỡ, thuốc trừ sâu, chất bảo quản.
– Rác thải thực phẩm cần được phân loại ngay tại nguồn để tách biệt với các loại rác khác, nhưng nhiều người dân chưa có ý thức và thói quen làm việc này, gây khó khăn cho việc thu gom và xử lý rác thải.
– Rác thải thực phẩm cần được xử lý nhanh chóng để tránh gây ô nhiễm và lãng phí, nhưng nhiều cơ sở xử lý rác thải chưa có đủ công nghệ và thiết bị hiện đại, hiệu quả và an toàn.
Do đó, phân loại rác thải thực phẩm là một việc rất cần thiết và quan trọng, nhằm giảm thiểu lượng rác thải phải chuyên chở đến bãi chôn lấp, tiết kiệm kinh phí và tài nguyên đất, kéo dài tuổi thọ các bãi chôn lấp, tận dụng được chất thải hữu cơ để sản xuất phân bón, năng lượng tái tạo, giảm phát thải khí nhà kính, bảo tồn năng lượng và đa dạng hóa nguồn năng lượng. Ngoài ra, phân loại rác thải thực phẩm còn giúp nâng cao ý thức và trách nhiệm của người dân và tổ chức đối với việc quản lý rác thải, thực hiện nguyên tắc “người gây ô nhiễm phải trả tiền”, tuân thủ quy định của Luật Bảo vệ môi trường.
Rác thải thực phẩm được thu gom ở Thành phố Hồ Chí Minh như thế nào là một câu hỏi khá phức tạp, vì mỗi quận, huyện có thể có những phương pháp và quy trình khác nhau. Tuy nhiên, có thể tóm tắt một số bước chung như sau:
– Bước 1: Phân loại rác thực phẩm tại nguồn. Đây là việc phân biệt rác thực phẩm với các loại rác khác, như rác vô cơ, rác nguy hại, rác tái chế… để thuận tiện cho việc thu gom, vận chuyển và xử lý rác thải. Việc phân loại rác thực phẩm tại nguồn giúp nâng cao ý thức và trách nhiệm của người dân và tổ chức đối với việc quản lý rác thải, giảm chi phí xử lý rác thải, tăng hiệu quả tái chế và đốt rác thải.
– Bước 2: Thu gom rác thực phẩm tận nơi. Đây là việc sử dụng các phương tiện như xe tải, xe ba bánh, xe đạp… để đến các nguồn phát sinh rác thực phẩm, như hộ gia đình, cơ quan, trường học, chợ, nhà hàng… để thu gom rác thực phẩm đã được phân loại và đựng trong các bao bì, thùng rác, container riêng biệt. Việc thu gom rác thực phẩm tận nơi giúp giảm thiểu lượng rác thải phải chuyên chở đến bãi chôn lấp, tiết kiệm kinh phí và tài nguyên đất, kéo dài tuổi thọ các bãi chôn lấp.
– Bước 3: Vận chuyển rác thực phẩm đến điểm tập trung. Đây là việc sử dụng các phương tiện như xe tải, xe container… để chuyển rác thực phẩm từ các điểm thu gom đến các điểm tập trung, như các trạm trung chuyển, các khu liên hợp xử lý chất thải, các bãi chôn lấp… Việc vận chuyển rác thực phẩm đến điểm tập trung giúp đảm bảo an toàn và hiệu quả trong quá trình xử lý rác thải, đồng bộ dữ liệu với các phần mềm quản lý đô thị, đô thị thông minh (ví dụ như phần mềm chuyển đổi số quản lý rác thải sinh hoạt Grac) .
– Bước 4: Xử lý rác thực phẩm theo công nghệ phù hợp. Đây là việc sử dụng các công nghệ tiên tiến để chuyển đổi rác thực phẩm thành các sản phẩm có ích, như phân bón, thức ăn chăn nuôi, khí sinh học, năng lượng tái tạo… hoặc tiêu hủy rác thực phẩm bằng cách chôn lấp, đốt rác, phân hủy sinh học… Việc xử lý rác thực phẩm theo công nghệ phù hợp giúp giảm lượng rác thải phải chôn lấp, giảm phát thải khí nhà kính, tạo ra năng lượng tái tạo và đa dạng hóa nguồn năng lượng, tận dụng được chất thải hữu cơ để sản xuất phân bón, bảo tồn năng lượng.
Tùy theo từng quận, huyện, có thể có những biến thể và điều chỉnh khác nhau.
Rác thải thực phẩm có được trộn chung với rác thải khác không
Rác thải thực phẩm không được trộn chung với rác thải khác, vì nhiều lý do sau đây:
- Rác thải thực phẩm là một loại rác hữu cơ dễ phân hủy, có khối lượng và thể tích lớn, nặng và ướt, dễ bị thối rữa, sinh ra mùi hôi thối, côn trùng và vi khuẩn, gây ô nhiễm môi trường và ảnh hưởng đến sức khỏe của người dân.
- Rác thải thực phẩm có thành phần hóa học phức tạp, khó kiểm soát và xử lý, đặc biệt là các chất thải nguy hại như dầu mỡ, thuốc trừ sâu, chất bảo quản.
- Rác thải thực phẩm có thể được tận dụng để làm phân bón, thức ăn chăn nuôi, khí sinh học hoặc năng lượng tái tạo, giảm lượng rác thải phải chôn lấp, tiết kiệm kinh phí và tài nguyên đất, kéo dài tuổi thọ các bãi chôn lấp, giảm phát thải khí nhà kính, bảo tồn năng lượng và đa dạng hóa nguồn năng lượng .
- Rác thải thực phẩm cần được phân loại ngay tại nguồn để tách biệt với các loại rác khác, theo quy định của Luật Bảo vệ môi trường, thực hiện nguyên tắc “người gây ô nhiễm phải trả tiền”, nâng cao ý thức và trách nhiệm của người dân và tổ chức đối với việc quản lý rác thải .
Do đó, người dân nên phân loại rác thực phẩm tại nguồn, đựng trong túi màu xanh và chuyển giao cho cơ sở có chức năng thu gom, vận chuyển và xử lý rác thải, hoặc tận dụng rác thực phẩm theo cách thích hợp. Nếu trộn rác thực phẩm với các loại rác khác, vì nó sẽ gây ra nhiều hậu quả xấu cho môi trường và sức khỏe.
Tăng cường khuyến khích người dân xử lý rác thực phẩm tại nhà? Để xử lý rác thực phẩm tại nhà, bạn có thể tham khảo một số cách sau đây:
– Cách 1: Sử dụng máy tái chế rác thực phẩm. Đây là một thiết bị công nghệ cao có thể biến rác thực phẩm thành phân bón hữu cơ khô, không mùi, có thể sử dụng để bổ sung chất dinh dưỡng cho cây trồng. Máy tái chế rác thực phẩm có nhiều loại và dung tích khác nhau, bạn có thể lựa chọn theo nhu cầu và khả năng của mình. Cách này áp dụng với hộ gia đình ở khu đông dân cư và ở khu vực trồng cây rất phù hợp
– Cách 2: Ủ phân bón hữu cơ tại nhà. Đây là một cách đơn giản và tiết kiệm, bạn chỉ cần có một thùng đựng rác có nắp đậy và thêm men vi sinh vào để đẩy nhanh quá trình phân hủy rác thực phẩm. Bạn có thể ủ rác thực phẩm trong khoảng thời gian từ 2-3 tuần, sau đó sử dụng phân bón hữu cơ cho cây trồng hoặc quyên góp cho các dự án cải tạo đất.
– Cách 3: Làm thức ăn chăn nuôi. Đây là một cách tận dụng rác thực phẩm cho việc nuôi gà, vịt, lợn, cá… Bạn có thể sử dụng rác thực phẩm nguyên chất hoặc phối trộn với các nguyên liệu khác như bã đậu nành, bã bia, cám gạo… để tăng độ dinh dưỡng cho thức ăn. Bạn cần chú ý đến việc lựa chọn rác thực phẩm sạch, không có chất bảo quản, thuốc trừ sâu, dầu mỡ… và xử lý kỹ trước khi cho thú ăn. Cách này áp dụng khu vực nông thôn
– Cách 4: Làm khí sinh học. Đây là một cách tận dụng rác thực phẩm để sản xuất năng lượng tái tạo, giảm phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch. Bạn có thể sử dụng một bể biogas để chứa rác thực phẩm và vi sinh vật phân hủy, tạo ra khí metan có thể sử dụng để nấu ăn, chiếu sáng, phát điện… Bạn cần chú ý đến việc thiết kế, lắp đặt, vận hành và bảo trì bể biogas để đảm bảo an toàn và hiệu quả. Tuy nhiên cách này chỉ phù hợp với gia đình, khu vực chung có diện tích sân vườn rộng rãi.
– Cách 5: Chuyển giao rác thực phẩm cho cơ quan có thẩm quyền. Đây là một cách đơn giản nhất, bạn chỉ cần phân loại rác thực phẩm tại nguồn, đựng trong túi màu xanh và chuyển giao cho cơ sở có chức năng thu gom, vận chuyển và xử lý rác thải. Bạn cần tuân thủ các quy định của Luật Bảo vệ môi trường về việc phân loại, lưu giữ, chuyển giao, chi phí và xử lý ô nhiễm liên quan đến rác thực phẩm.
Làm sao để phân biệt rác thực phẩm với các loại rác khác? Nhận biết rác thực phẩm. Rác thực phẩm là những phần thức ăn dư thừa, rau củ quả không còn sử dụng, cỏ cây, hoa lá, bã trà, giấy ăn… Rác thực phẩm thường có màu sắc, hình dạng và mùi hương đặc trưng, dễ phân hủy và sinh ra mùi hôi thối nếu để lâu.
Cách tốt nhất vẫn là đọc hướng dẫn phân loại rác của Bộ TNMT và các hướng dẫn, quy định của địa phương.
Chuyển đổi số giúp cho việc phân loại rác tại nguồn tại TP.HCM như thế nào ?
Chuyển đổi số là một sự tất yếu, Theo thông tin từ Grac – đơn vị đang hỗ trợ cho các quận, huyện tại TP.HCM chuyển đổi số quản lý rác thải, đến cuối năm 2023, hầu hết các quận, huyện sẽ số hóa và ứng dụng phần mềm để quản lý rác thải.
Phần mềm quản lý rác thải và số hóa dữ liệu giúp cán bộ phường, xã quản lý địa bàn hiệu quả và dễ dàng hơn. Việc sử dụng phần mềm sẽ giúp nhà nước bù thu ngân sách quản lý tốt hơn khi số tiền vận chuyển rác thải phải thu đối với hộ gia đình và chủ nguồn thải rất lớn.
Về lâu dài, phần mềm sẽ đồng bộ dữ liệu với các phần mềm khác của thành phố và được sử dụng cho việc quy hoạch về quản lý đô thị, đô thị thông minh, hoạch định chiến lược liên quan tới từng địa phương và toàn thành phố. Theo đơn vị phát triển phần mềm, với việc áp dụng mô hình chuyển đổi số hiện nay để kết nối người dân, chính quyền và đơn vị thu gom thì TP.HCM có thể triển khai hoạt động phân loại rác theo quy định của Luật Bảo vệ môi trường.
Số hóa công tác phân loại rác tại nguồn như thế nào ?
Số hóa trong quản lý rác thải có thể giúp cải thiện hiệu quả trong một số lĩnh vực. Ví dụ, các máy sắp xếp robot có thể thu thập dữ liệu về rác thải không được quản lý một cách hiệu quả bằng công cụ AI và cung cấp dữ liệu hữu ích để đưa ra quyết định tốt hơn trong logistics và sử dụng vật liệu (phục hồi vật liệu có giá trị cao).
Công nghệ số hiện đại cung cấp nhiều cách để giải quyết vấn đề rác thải ngày càng tăng. Dưới đây là một số lợi ích của giải pháp công nghệ quản lý rác thải và cách chúng có thể giúp bạn xây dựng chu kỳ rác thải tương lai:
Tính minh bạch tốt hơn trong quy trình, hệ thống và chuỗi cung ứng: Các nền tảng đám mây, hệ thống giám sát và thiết bị IoT có thể đảm bảo tính minh bạch tốt hơn của quy trình lập kế hoạch rác thải và hoạt động. Điều này cho phép bạn chuyển từ việc phân bổ nguồn lực dựa trên giả định và thay vào đó phân tích thông tin cập nhật để cải thiện hoạt động. Sự hợp tác và sự mở cửa giữa tất cả các diễn viên của chuỗi cung ứng là cần thiết cho kết quả bền vững và kinh tế vòng.
Công nghệ số là cơ sở cho hệ thống quản lý rác thải hiệu quả: Thế giới sản xuất hơn 2 tỷ tấn rác thải rắn mỗi năm và ít nhất 33% rác thải đó đi vào bãi rác hoặc rò rỉ vào môi trường. Việc quản lý rác thải không đúng cách là một thách thức toàn cầu đòi hỏi các hành động khẩn cấp nếu chúng ta muốn đạt được các Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDGs).
